چگونه مسائل ژنتيک را حل کنيم؟

مسائل ژنتيک

چگونه مسائل ژنتيک را حل کنيم؟

برخلاف اسم ژنتيک که خيلي پيچيده به نظر مي‌رسد، يادگيري آن، بسيار ساده است. خصوصاً در سال‌هاي اخير، سؤالات کنکور در اين بخش نسبت به گذشته، ساده‌تر شده است. کمي درباره‌ي نحوه‌ي يادگيري و پاسخ به سؤالات اين بخش جذاب زيست‌شناسي توضيح مي‌دهم.

ژنتيک شامل چه مباحثي است؟

برخلاف تفکر بسياري از بچه‌ها، ژنتيک از فصل ۵ زيست‌شناسي سال سوم آغاز مي‌شود. يادگيري فصل‌هاي ۵، ۶ و ۷ کمک شاياني به درک بخش اصلي آن يعني فصل ۸ مي‌کند. در فصل ۵ با تاريخچه‌ي ژنتيک و مفهوم DNA و همانندسازي آشنا مي‌شويم. سعي کنيد مفهوم DNA را درک کرده و شکل آن را در ذهن خود خوب مجسم کنيد.

در فصل ۶ با مفهوم ميتوز و کروموزوم آشنا مي‌شويد. درک مفهوم ميتوز به يادگيري ديگر فصل‌ها از جمله فصل‌هاي ۹، ۱۰ و ۱۱ زيست‌شناسي سال سوم و ۹، ۱۰ و ۱۱ زيست پيش‌دانشگاهي کمک زيادي مي‌کند.
در فصل ۷، مفهوم ميوز را ياد مي‌گيريد که آن هم در فصول آينده به کار مي‌آيد. در اين سه فصل سؤالاتي در زمينه‌ي تعداد کروموزوم، کروماتيد، رشته‌ي پلي‌نوکلئوتيدي، DNA، بازها و نوکلئوتيد و … در مراحل مختلف ميتوز و ميوز مطرح مي‌شود. با درک اين‌که در هر مرحله از اين ۲ نوع تقسيم چه اتفاقي مي‌افتد، مي‌توان به اين سؤالات پاسخ داد. يادگيري اين بخش به صورت نمادين هم به کار مي‌آيد؛ مثلاً سلولي با n‌۲ کروموزوم در مراحل مختلف ميوز ۱ و ۲ چه تعداد کروماتيد دارد؟ مثلاً در پروفاز ۱ اين سلول، n‌۴ کروماتيد داريم.
در فصل ۸ با مفهوم الل، مسائل مربوط به ژنتيک و بيماري‌هاي ژنتيکي آشنا مي‌شويم.

ترتیب یادگیری مسائل ژنتیک

در ابتدا فصول ۵، ۶ و ۷ را خوب بخوانيد؛ سپس متن فصل ۸ را به دقت مطالعه کنيد. ابتدا مفاهيم کتاب را خوب تجزيه و تحليل کنيد؛ سپس از جزوه يا کتابي که داريد با روش‌هاي حل مسئله آشنا شويد. مسائل کتاب درسي را حل کنيد و بعد از آن به حل مسائل بيش‌تر بپردازيد. در حل مسائل ژنتيک، ادبيات سؤال بسيار مهم است. مثلاً اگر در سؤالي مطرح شود «چه نسبتي از پسران» نياز به در نظر گرفتن احتمال ۵۰ درصد جنسيت نيست ولي اگر اين سؤال به صورت «چه نسبتي از فرزندان پسراني با ….. مي‌باشند» نياز به در نظر گرفتن ۵۰ درصد جنسيت است. سعي کنيد آناليز و احتمال کتاب رياضيات را خوب بخوانيد؛ زيرا در مسائلي که ممکن است با رويکرد جديدي در کنکور مطرح شود به آن نياز داريد؛ مثلاً در صفات چند اللي که از شما تعداد ژنوتيپ يا فنوتيپ را مي‌خواهند، به دانستن اصل ترکيب رياضي نياز داريد.

سعي کنيد سؤالات مهمي را که در حل آن‌ها مشکل داريد، در يک دفتر براي خود يادداشت کنيد. هم‌چنين پاسخ سؤال‌هايي را که خودتان حل کرده‌ايد، در همان دفتر بنويسيد تا در دفعات بعد، به ايرادهاي پاسخ خود پي ببريد. سعي کنيد پس از يادگيري ژنتيک سال سوم و تسلط بر آن، فصل ۵ زيست‌شناسي پيش‌دانشگاهي را هم مطالعه کنيد؛ اين‌ها بسيار به هم مربوط‌اند.

آيا ژنتيک گياهي و قارچ‌ها و آغازيان به فصل ۸ مربوط است؟

بله؛ چرخه‌هاي گياهي و قارچ و آغازيان براي طرح سؤال ژنتيک بسيار مناسب‌اند.

براي مثال از يک زيگوسپورانژ قارچي با ژنوتيپ AaBbDd چند نوع قارچ به وجود مي‌آيد؟

چون زيگوسپورانژ، ميوز مي‌کند و تعداد زيادي قارچ به وجود مي‌آورد، پاسخ سؤال، ۸ نوع است.

چگونه شجره‌نامه را بخوانيم؟

در شجره‌نامه، شکل‌هاي مختلف سؤال‌هايي را که مطرح مي‌شوند ياد بگيريد تا هر دفعه مجبور نباشيد مسائل آن را حل کنيد.

توصيه‌ي مهم اين‌که شکل‌هاي چرخه‌هاي مختلف را با دست و قلم خود بکشيد تا با هر بار ديدن آن‌ها در ذهن شما نهادينه شوند. به ياد داشته باشيد که آن‌ها را نمي‌توان حفظ کرد. کلام آخر اين‌که در ژنتيک، حل تمرين به شما کمک بسياري مي‌کند.

یک مقاله دیگر در این مورد :

چگونه مسائل ژنتیک را حل کنیم ؟