انواع هدف گذاری برای دانش آموزان

اگر هدف گذاری را یکی از عناصر مهارت های فراشناختی بدانیم، مانند سایر مهارتهای فراشناختی، هدف گذاری هر فرد و هر گروه از دانش آموزان و دانشجویان ویژه ی خود آنهاست و متناسب با شرایط خانوادگی و شخصی و آموزشی هر فرد یا گروه با دیگران متفاوت است؛ اما عناصر و ویژگی های مشترکی را نیز میتوان به عنوان اصول راهنما برشمرد. در این مقاله با تمرکز بر دانش آموزان سال های پایانی دبیرستان، چند نوع هدف گذاری را توضیح می دهم.

از لحاظ بازه ی زمانی بهتر است هدف گذاری را در سه بازه ی زمانی بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت انجام دهید. این مقیاس ها قرار دادی و اختباری است و هر چه از هدف گذاری بلندمدت به کوتاه مدت نزدیکتر میشود دقیق تر و قابل اندازه گیری تر می شود.

برای دانش آموزان کانونی که بازخوردهای منظم دو هفته یکبار دریافت می کنند هدف گذاری کوتاه مدت بسیار دقیق و قابل اندازه گیری است.

هدف گذاری بلندمدت

معمولا وقتی به هدف فکر می کنیم به یاد اهداف بلند مدت می افتیم. طبق بررسی های چند ساله و هنگام انتخاب رشته در دبیرستان یا انتخاب رشته برای ورود به دانشگاه مشخص می شود که اکثر دانش آموزان هدف دقیق و مشخصی که مورد توافق همه ی اعضای خانواده باشد یا حتی مورد تاکید خودشان باشد ندارند. با تعیین رشته در دبیرستان و در دانشگاه تا حد زیادی آینده ی شغلی و اجتماعی افراد مشخص می شود.

به دلیل اهمیت زیاد این تصمیم گیری باید زمان زیادی را در خانواده برای تعیین هدف بلندمدت هر دانش آموز تعیین کرد. گفت وگو در خانواده و با دوستان، مؤثرترین روشی است که برای این هدف گذاری توصیه می کنم.

در سال های پایانی تحصیل، هدف گذاری نهایی و بلندمدت در زمینه ی رشته و دانشگاه می تواند آثار منفی و بازدارنده بر عملکرد آموزشی دانش آموزان داشته باشد.

خوب است بدانید بسیاری از رتبه های برتر  برای رتبه برتر شدن درس نخوانده اند. به دانش آموزان برتر با ترازهای ممتاز توصیه می کنم برای رتبه ی یک رقمی یا دو رقمی هدف گذاری نکنید. بلافاصله این سوال مطرح می شود که «جایگزین چیست؟ روی چه موضوعی هدف گذاری بلندمدت کنیم ؟»

پاسخ این است: روی رشته ی دلخواهتان هدف گذاری کنید. البته این پاسخ برای همه ی رشته ها به جز گروه تجربی و سه رشته ی پرطرفدار أن صحیح است؛ زیرا تقریبا همه ی دانش آموزان در گروه های ریاضی و انسانی و هنر می توانند در یکی از دانشگاهها در رشته ی دلخواه خود پذیرفته شوند. بد نیست بدانید در آمریکا هم هفتاد درصد دانش آموزان در سه دانشگاهی که انتخاب های نخست آنهاست پذیرفته نمی شوند.

وقتی تلاش شما گام به گام بیشتر می شود و نمره های ترازتان در آزمون ها بهبود می باید، می تواند بر دقت هدف گذاری تان بیفزایید.

این موضوع برای دانش آموزان رشته ی تجربی و سه رشته ی پزشکی و دندان پزشکی و داروسازی نیز مصداق دارد. اگر میانگین نمره ی تراز شما حدود ۵۰۰۰ است باید به میزان تلاش و پیشرفت خود در آزمون ها توجه کنید و به جز ایده ال های تان اهداف موازی در نظر بگیرید و اگر میانگین تراز شما ۶۰۰۰  است به نتایج دانش آموزان سال های قبل توجه کنید تا دریابید تا رسیدن به محدوده ی مطمئن چه قدر باید تلاش کنید.

حتی اگر ترازتان بیش از ۶۵۰۰ است روی دانشگاه متمركز نشوید، بلکه رشته را نشانه گیری کنید و اگر ترازتان بالاتر از ۷۰۰۰ است روی رتبه هدف گذاری نکنید و روی دانشگاه متمرکز شوید. در هر صورت هدف شما نه باید خیلی ساده و نه خیلی دشوار باشد. مثلا یک گام بیشتر از شرایط کنونی خود و یک گام عقب تر از ایده آل ها هدف گذاری کنید. هم شرایط کنونی را در نظر بگیرید و هم توانایی ها و آرزوهایتان را مد نظر داشته باشید. اتکای یک جانبه به یکی از این دو، شما را از دنیای واقعی جدا می کند.

هدف گذاری میان مدت

هدف گذاری میان مدت را برای امتحانات نیمسال یا پایان سال در نظر بگیرید. روی معدل مدرسه، نمره های امتحانی و همچنین تراز آزمون های کانون هدف گذاری کنید.

اگر به تدریج نمرات و معدل امتحانات مدرسه و ترازهای کانونی خود را افزایش دهید می توانید حس بهتری پیدا کنید. اعتماد به نفستان افزایش خواهد یافت و با اطمینان بیشتری به هدف گذاری های بلندمدت فکر خواهید کرد.

در این مرحله هم بلندپروازی نکنبد و هدف گذاری های تان را به صورت واقع بینانه تنظیم کنید.

هدف گذاری کوتاه مدت (هدف گذاری چند از ۱۰)

هدف گذاری کوتاه مدت با روش چند از ۱۰ برای دانش آموزان، تجربه ی چندین ساله را پشت سر دارد. دانش آموزان، اولیا، پشتیبانان و مشاوران بر اساس تجربه ی خود و دیگران و با اطمینان کامل می توانند از این روش ساده و موثر برای هدف گذاری بهره بگیرند.

مؤثر ترین نوع هدف گذاری، هدف گذاری کوتاه مدت و پیوسته است. با یک متال ورزشی اهمیت هدف گذاری کوتاه مدت را روشن می کنم. در انواع مسابقات ورزشی از ورزش های جمعی گرفته تا ورزش های انفرادی مربیان و بازیکنان برای بازی بعدی هدف گذاری می کنند و اگر صرفا به فکر هدف بلند مدت خود، یعنی بردن جام قهرمانی باشند. بازی ها را یک به یک از دست خواهند داد.

در آزمون های برنامه ای کانون، بهترین فرصت و امکان را دارید که هر دو هفته یکبار، هدف گذاری کند. شما پس از برگزاری هر آزمون نتیجه را با هدف گذاری و تلاش و برنامه ای که داشته اید مقایسه می کند و شرایط و ویژگی های شخصیتی و آموزشی خود را بهتر می شناسید. همچنین برای آزمون بعدی هدف گذاری می کنید و گام به گام به هدف های میان مدت و بلندمدت خود نزدیک تر می شوید.

هدف گذاری کوتاه مدت روی چه موضوع و کدام هدف انجام می شود؟

توصیه ی من این است که در هر آزمون برای چند از ۱۰ هر درس هدف گذاری کنید. سعی کنید نقاط قوت خود را حفظ کنید و برای یک یا دو درس، چندتا از ۱۰تای خود را یک واحد اضافه کنید.

اگر بتوانید نقاط قوت خود را ثابت نگه دارید و در فاصله بین دو هفته فقط روی یک یا دو درس تمرکز و سماجت کنید و یک واحد به پیش بروید، پیشرفت زیادی خواهید کرد.

با تلاش و کوشش نقاط قوت خود را حفظ می کنید و فقط در یک یا دو درس، یک واحد پیشرفت می کنید.

هدف گذاری چند از ۱۰،  تمام ویژگی های اصلی هدف گذاری را در بر دارد. شما روی یک یا دو درس مشخص، هدف گذاری قابل اندازه گیری می کنید؛ یعنی چند از ۱۰ را افزایش می دهید. این هدف گذاری قابل دسترسی و واقع بینانه است؛ زیرا فقط در یک یا دو درس (آن هم یک واحد) خود را رشد می دهید.

زمان دار است و برای دو هفته بعد انجام می شود. دانش آموزان، اولیا و پشتیبانان وقتی هدف گذاری چند از ۱۰ را انجام می دهند حتی بدون توجه به تئوری های هدف گذاری مثل روش smart همه ی عناصر مهم هدف گذاری را عملا و به طور واقعی اجرا می کنند. هدف گذاری چند از ۱۰ در زمان کوتاه با تأثیر زیاد و با رعایت تمام اصول مهم و اساسی هدف گذاری انجام می شود.

زمان های مناسب برای هدف گذاری چند از ۱۰:

این هدف گذاری را در سه نوبت انجام دهید یا بازبینی کنید. بار اول پس از هر آزمون برای آزمون بعد هدفگذاری کنید و در صفحه ی شخصی خود در سایت کانون یا در دفتر برنامه ریزی تان نام یک یا دو درسی را که می خواهید وضعیت خود را بهبود بخشید بنویسید. بار دوم پس از یک هفته یا هنگام تماس پشتیبانان هدف گذاری تان را مرور کنید تا ببینید چقدر روی تصمیمی که گرفته اید راسخ و استوار بوده و به هدف گذاری تان مطمئن هستید یا می خواهید آن را تصحیع کنید و تغییر دهید.

بارسوم قبل از شروع آزمون روی برگه ی هدف گذاری چند از ۱۰ اهداف خود را برای همان یک یا دو درس مورد نظر بنویسید. مجموع زمان هایی که برای هدف گذاری در نظر می گیرید کمتر از دو دقیقه است اما همواره روی هدفتان متمرکز هستید.

چرا هدف گذاری روی ۱۰ تاست؟

وقتی روی چند تا از ۱۰ تا هدف گذاری می کنید با اعداد یک رقمی سر و کار دارد. اعداد یک رقمی راحت تر از اعداد دو رقمی در حافظه می مانند و قدرت نفوذ و تاثیر گذاری شان بیشتر خواهد بود. هدف گذاری روی چند از ۱۰ هنگام اجرا نیز کاربردی تر است و در جلسه آزمون در هر لحظه می توانید وضعیت خود را اندازه گیری کنید.

در پاسخ برگهای آزمون در پایان هر ۱۰ سؤال، یک خط افقی رسم شده است. هنگام آزمون دادن می توانید به سادگی تشخیش دهید که از هر ۱۰ سوال به چند سؤال پاسخ می دهید؛ اما برای محاسبه درصد و نمره از بیست نمی توانید در جلسه ی آزمون وضعیت خود را مشخص کنید و نیاز به محاسبه دارید.

در مورد هدف گذاری روی نمره ی تراز، کار از هدف گذاری روی درصد هم دشوارتر و مبهم تر میشود. نمره ی تراز شما بستگی به نمره ی سایر دانش آموزان دارد و شما هنگام آزمون دادن نمی دانید دیگران چه کار می کنند.

نمره ی تراز با عملیات متعدد ریاضی مشخص می شود.

لازم به یادآوری است که سطح دشواری آزمون ها یکنواخت و قابل پیش بینی است و ارتباط دائمی و پیوسته بین چند تا از ۱۰ تا و نمره ی تراز هر درس وجود دارد.

وقتی روی چند تا از ۱۰ تا هدف گذاری می کنید و سطح دشواری آزمون دچار نوسان های زیاد نیست. به طور غیر مستقیم روی تراز هم هدف گذاری می کنید. ارتباط بین چندتا از ۱۰ تا و نمره ی تراز، هم در سایت کانون و هم در جدول هایی که در ابتدای هر آزمون به شما داده می شود، در دسترس است.

از سال ۱۳۸۶ که روش چند از ۱۰ را ابداع و طراحی کرده ام ده سال می گذرد. این روش در دو حوزه ی متفاوت در معرض آزمایش قرار گرفته است: یکی در میان دانش اموزان کانون و دیگری در گروه تولید آزمون خوشبختانه این آزمایش در هر دو حوزه، موفقیت آمیز بوده است و این روش هم برای قضاوت در مورد سطح دشواری آزمون ها و متعادل نگه داشتن سطح دشواری آزمون ها مؤثر بوده و هم برای هدف گذاری دانش آموزان روش ساده و مؤثری است.

یکی از تلاش های ما این است که روش های هدف گذاری، برنامه و ریزی و درس خواندن و کسب مهارت های فراشناختی را تا حد امکان ساده و موثر کنیم تا همه ی دانش آموزان با هر شرایط سختی و آموزشی بتوانند از آن بهره ببرند و آینده ی خود را با فکر و عمل خود بسازند.